Hoe je in het voedselbos een band krijgt met het eten op je bord
Landhuis in de Stad koopt alles zo lokaal mogelijk in. Maar wist je dat ze ook zelf een deel van de ingrediënten plukken in een voedselbos? De koks van het Landhuis, Anna en Liesbeth, pakken iedere twee weken de fiets naar Haarzuilens om eigenhandig mooie ingrediënten te oogsten. Van venkel, asperges en eetbare bloemen tot eigenzinnige gojibesscheuten.
In het Utrechtse Haarzuilens ligt een zes hectare groot voedselbos. Het is eigenlijk niet echt een bos, maar een grote tuin met heuvels, watertjes, hellingen vol kruiden en 178 eetbare planten en bomen. De kruisbessen, brandnetels, aardbeien, talloze kruiden en andere gewassen worden door de zelfplukabonnementhouders zelf geoogst. Het doel van het bos is meer natuur creëren en dit gebied tegelijkertijd benutten om voedsel te laten groeien. “Het is belangrijk dat mensen weten waar hun voedsel vandaan komt. Als je zelf een appel plukt heb je er toch een beetje een band mee. Als er dan een klein rupsje uitkomt, haal je dat weg en eet je de appel alsnog. Dat doen mensen niet met een appel uit de supermarkt, die gaat de afvalbak in.
''Je wordt hier toleranter voor schoonheidsfoutjes. De natuur zit er vol mee.”
Dat zegt Maarten Schrama, één van de oprichters van Lekker Landgoed. Hij zag als bioloog door eigen onderzoek hoe schadelijk chemicaliën zijn voor gewassen. Daarnaast was hij werkzaam in de landbouwsector en maakte hij mee hoe moeizaam de landbouwsector verandert. “Ik was de discussies zat en wilde laten zien dat het anders kan. Ik denk niet dat we met voedselbossen het antwoord hebben om het wereldwijde voedselprobleem op te lossen. Maar we moeten wel heel veel gaan leren van andere systemen. Deze zes hectare dwingen ons te experimenteren.”
De grond die de stichting Lekker Landgoed daarvoor heeft, pachten ze voor 26 jaar van Natuurmonumenten. “Dit is bijzonder lang, maar je hebt nu eenmaal tijd nodig om bomen te laten groeien”, zegt Maarten. Er is minder tijd nodig om de biodiversiteit op te laten leven. “Vijf jaar geleden zat er welgeteld één eend in deze groene woestijn, en moet je nu de vogels eens horen fluiten.” Het voedselbos is naar schatting een leefgebied voor meer dan 28 soorten broedvogels. En er vliegen koekoeken en nachtegalen rond. Daarnaast trekt het bos veel insecten aan: 178 soorten nachtvlinders en 15 soorten dagvlinders. Maarten: “Zo zie je maar wat er in korte tijd kan gebeuren als je de natuur een beetje laat gaan.”
Terwijl Maarten vertelt over nieuwe voedselsystemen loopt hij door zijn voedselbos. Om de paar meter stilstaand om te wijzen naar vruchten, noten en kruiden die er groeien. “Kijk, aan deze boom groeit niks eetbaars. Maar hij groeit snel en daarom zet je hem neer om de kwetsbare planten en boompjes uit de wind te houden, die is vaak de grootste vijand van plantengroei.” Hij bukt om te laten zien dat er onder de brandnetels munt groeit. “Ja dat is soms moeilijk te zien. Daarom helpen wij de mensen die komen oogsten.”
Op dit moment zijn dat de koks van een aantal restaurants, particuliere klanten en het voedselcollectief Utrecht (VOKO) die groentepakketten samenstelt. “We mailen tweewekelijks rond wat geoogst kan worden, dan kunnen de restaurants daarop anticiperen. Al plukkende wijs ik ze ook nog wel op andere bijzondere gewassen. Toen Anna hier deze week was liet ik haar de gojibessen zien. De plant heeft rare bessen die als superfood bekend staan, maar in Azië worden voornamelijk de scheuten gegeten. Die moet je wel even kort koken omdat ze anders giftig zijn. Als je ze vervolgens wokt in azijn en olie krijg je een super lekker Aziatisch gerecht. Dat moet je wel weten.”
Uiteindelijk moet het voedselbos uitgroeien tot een volwaardig economisch verdienmodel
Maarten heeft indirect dus invloed op de menukaart van de restaurants die komen oogsten. “Dat is het leuke”. Hij wijst: “kijk hier hebben we wilde appelbomen staan. Tijdens onze eigen experimenten kwamen we erachter dat je met deze appels ontzettend lekkere cider kunt maken. Nu zoeken we iemand die dit op wil pakken en hier cider van maakt.”
De zes hectare zijn nog lang niet bezet met bomen en planten. En wat er staat is ook nog niet volgroeid. Dat wordt elk jaar meer. Uiteindelijk moet het voedselbos uitgroeien tot een volwaardig economisch verdienmodel. “Juist als je laat zien dat dit experiment ook rendabel is, zullen meer mensen dit kopiëren en zal het impact hebben.”
Alles weten over het voedselbos? Ga dan naar de website van Lekkerlandgoed.
We hebben nog meer verhalen over de keuzes die we maken! Bekijk hiervoor ons verhalenoverzicht.