Oesterzwammen kweken op koffieprut
Koffiedik is waardevol. Het is geen afval, maar een grondstof. Daarom haalt Fungi Factory op de elektrische bakfiets kilo’s op bij Utrechtse bedrijven om er oesterzwammen van te kweken. En ondertussen leren ze je ook hoe je dit thuis zelf kunt doen met je eigen koffieprut.
Als we de feiten op een rij zetten, is het een logisch verhaal. Door oesterzwammen te kweken op koffiedik wordt per kilo koffiedik wel 4,3 kilogram CO2 bespaard. Daarnaast wordt de koffiedik lokaal verwerkt, wat kilometers CO2-uitstoot scheelt. Tot slot verhoogt oesterzwammenkweek het aanbod aan plantaardig voedsel, wat ook weer goed is voor het milieu. Paddenstoelen zijn uitstekende vleesvervangers en waar voor één kilo rundvlees 15.000 liter water nodig is, heeft een kilo oesterzwammen minder dan 5 liter nodig.
“Het is vooral belangrijk dat we afval anders gaan bekijken”
Vertelt Martha Kosters van Fungi Factory. Het kweken van oesterzwammen op koffiedik ziet ze daarin als een eerste stap. Want het is nog niet realistisch om te denken dat we van al het koffiedik in Nederland oesterzwammen kweken.
“Maar het feit dat wij het wel doen, zet mensen aan het denken over wat ze in de prullenbak gooien en wat ze er nog mee kunnen doen. Alles is beter dan verbranden. Wist je dat koffiedik voor 90% uit water bestaat? Dat dit verbrand wordt is een absurd idee.”
Voordelen van het kweken van oesterzwammen
Als je paddenstoelen wilt kweken op kleine schaal, blijken oesterzwammen de beste keus. Er is namelijk spoorloze variant verkrijgbaar. Wanneer je bijvoorbeeld champignons gaat kweken, kun je op den duur sporen in je longen krijgen als je geen beschermingsmiddelen draagt. De spoorloze grijze oesterzwam kun je kweken zonder beschermingsmateriaal te dragen. Daarnaast kan deze paddenstoel tegen veel temperatuurverschillen en verschil in vochtigheid.
Kas op de Utrechtse Uithof
De oesterzwammen kweekt Fungi Factory naast een kas op de Utrechtse Uithof. Hier staan twee containers die de zomer en herfst nabootsen. Buiten de container liggen blokken stro en emmers substraat. Dat is koffiedik dat gemengd werd met broed, een soort zaad om de zwammen te kweken. “Kijk”, zegt Martha terwijl ze een brok uit een emmer substraat pakt. “Dit is al helemaal wit uitgeslagen. De schimmel heeft de vetzuren van de koffie omgezet in eiwitten. Je ziet hier het mycelium, de draden van het schimmelnetwerk. Hiervan hebben we al twee keer geoogst, maar de zakken in de zomercontainer zien er vanbinnen net zo uit.”
Binnen in die zomercontainer is het twintig graden en hangt het vol met zakken. Sommige zakken zijn nog zwart omdat ze net zijn opgehangen, anderen zijn al helemaal mooi wit doorgroeid. In de herfstcontainer ernaast is het een paar graden kouder en zien de zakken er veel vrolijker uit. Uit verschillende zakken steken trosjes zwammen. Bijna klaar voor de oogst.
Martha somt op wat je er allemaal mee kunt doen. Omdat de zwammen zo rijk aan eiwitten zijn, is het dus een goede vleesvervanger. Ze kan er zelf geen genoeg van krijgen. “Ik maak er echt alles mee en gooi ze overal doorheen. Van risotto, barbecuespies tot op de boterham met kaas.” En dan vertelt ze ook nog over de uiteenlopende manieren ze zwammen te bereiden: bakken of zachtjes garen in risotto. Of roken op de barbecue waarbij ze knapperig en rokerig worden. Martha: “En als je ze op goed hoog vuur bakt, dan worden ze knapperig aan de buitenkant en boterzacht van binnen, daar word ik heel blij van.”
De laatste jaren wordt het kweken van oesterzwammen op koffiedik bekender. Er zijn nu ongeveer dertien kwekers in Nederland. Net als Fungi Factory verkopen veel kwekers naast hun oesterzwammen ook bitterballen en kroketten. Hiervoor worden de voetjes van de zwam gebruikt die anders weggegooid zouden worden. Fungi Factory onderscheidt zich wel op bepaalde vlakken. Zo zetten de Utrechtse ondernemers in op educatie. Ze organiseren workshops en verkopen de growkit om thuis aan de slag te gaan met je koffiedik. En binnenkort starten ze met een lesprogramma op 10 Utrechtse basisscholen. “De growkit is een heel praktische manier om kinderen met de circulaire economie in aanraking te laten komen. En dat is belangrijk want Nederland wil in 2050 circulair zijn. De basisschoolleerlingen van nu zijn dan 35. Dus je moet nu beginnen!”
Meer weten over dit mooie bedrijf?
Meer informatie vind je op de website van Fungi Factory.
We hebben nog meer verhalen over de keuzes die we maken!
Bekijk hiervoor ons verhalenoverzicht